کد مطلب:40464 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

در آية 113 سورة نسأ خطاب به پيامبر آمده است: گروهي از آنان همت گماشتند كه تو را از راه صواب دور سازند اما... آيا اين آيه به موضوع خاصي اشاره دارد؟

با توجه به شأن نزولهايي كه دربارة اين آيه و آيات قبل آن، نقل شده، روشن ميشود كه اين آيه به موضوع خاصي اشاره دارد، در اين جا به خلاصة يكي از اين شأن نزولها اشاره ميكنيم:

طايفه بني ابيرق طايفهاي نسبتاً معروف بودند، سه برادر از اين طايفه به نام بشير و بُشر و مبشر نام داشتند، بشير به خانه مسلماني به نام رفاعه دستبرد زد و زره و مقداري مواد غذايي را به سرقت برد، فرزند برادر او به نام قتاده كه از مجاهدان بدر بود جريان را به خدمت پيامبر6 عرض كرد، ولي آن سه برادر يكي از مسلمانان با ايمان به نام لبيد كه در خانه با آنها زندگي ميكرد در اين جريان متهم ساختند، لبيد از اين تهمت ناروا سخت برآشفت، و با شمشير به سوي آنها آمد، فرياد زد كه مرا متهم به سرقت ميكنيد؟ در حالي كه شما به اين كار سزاوارتريد، شما همان منافقاني هستيد كه از پيامبر بدگويي ميكرديد و اشعار بد خود را به قريش نسبت ميداديد، يا بايد اين تهمت را به من زدهايد ثابت كنيد يا شمشير خود را بر شما فرود ميآورم.

برادران سارق كه چنين ديدند با او مدارا كردند، اما چون كه با خبر شدند، جريان به وسيلة قتاده به گوش پيامبر رسيده، يكي از سخنوران قبيلة خود را به همراه جمعي خدمت پيامبر6 فرستادند تا با قيافة حق به جانب، سارقان را تبرئه و قتاده را به سرقت متهم سازند.

پيامبر6 طبق وظيفه و عمل به ظاهر گواهي اين جمعيت، قتاده را مورد سرزنش قرار داد. قتاده كه بي گناه بود از اين جريان سخت ناراحت شد و به سوي عموي خويش بازگشت و جريان را با اظهار تأسف فراوان بيان كرد، عمويش او را دلداري داد و گفت نگران مباش خداوند پشتيبان ما است. در اين واقعه آية 105 سورة نسأ نازل شد و بي گناهي او را ثابت نمود، و خائنان واقعي را مورد سرزنش قرار داد.در اينباره شأن نزولهاي ديگري نيز نقل شده است.(ر.ك: تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 110ـ111، دارالكتب الاسلامية / مجمع البيان، طبرسي;، ذيل آيه 105، سورة نسأ.)

مفسران آية 113 را نيز اشاره به يكي از اين شأن نزولها دانستهاند; يعني آنها ميخواستند با متهم ساختن يك فرد بي گناه، و سپس كشيدن پيامبر6 به اين ماجرا، هم ضربهاي به شخصيت اجتماعي و معنوي پيامبر6 بزنند و هم اغراض سوء خود را دربارة يك مسلمان بي گناه عملي سازند، ولي خداوند كه حافظ پيامبر خويش است، نقشههاي آنان را نقش بر آب نمود. لذا خطاب به پيامبر ميفرمايد: اگر فضل و رحمت خدا شامل حال تو نبود، گروهي از آنان تصميم داشتند تو را گمراه كنند; اما جز خودشان را گمراه نميكنند; و هيچ گونه زياني به تو نميرسانند...(ر.ك: نسأ،113.)

اين آيه در واقع اشاره به عصمت و مصونيت پيامبر از خطا، اشتباه و گناه دارد و ميگويد: اگر امدادهاي الهي شامل حالتو نبود تو را گمراه ميساختند، ولي با وجود اين امدادها قادر به اين كار نخواهند بود، و هيچ گونه زياني در اين راه به تو نميرسانند.(ر.ك: تفسير نمونه، همان، ج 4، ص 122ـ123.)